Ορισμός

Το ανεύρυσμα είναι ένα αδύναμο σημείο στο τοίχωμα ενός αιμοφόρου αγγείου που κάνει το αιμοφόρο αγγείο να διογκώνεται στο σημείο αυτό. Οι αρτηρίες είναι τα αιμοφόρα αγγεία που μεταφέρουν πλούσιο σε οξυγόνο αίμα από την καρδιά σε άλλα μέρη του σώματος. Όταν το ανεύρυσμα συμβαίνει σε αρτηρία του εγκεφάλου τότε αναφερόμαστε σε ανεύρυσμα εγκεφάλου, επίσης γνωστό ως ενδοεγκεφαλικό ή ενδοκρανιακό ανεύρυσμα.

Τύποι

Διακρίνονται ανάλογα με τη μορφή τους σε σακοειδές όπου εμφανίζεται σαν ένας στρογγυλεμένος θύλακας γεμάτος με αίμα ο οποίος συνδέεται με ένα λεπτό στέλεχος με την αρτηρία γνωστό και ως ανεύρυσμα μούρο, σε πλευρικό όπου εμφανίζεται ως ένα εξόγκωμα στο τοίχωμα μιας αρτηρίας και σε ατρακτοειδές όταν σχηματίζεται κατά μήκος όλων των τοιχωμάτων του αγγείου. Τα ανευρύσματα ταξινομούνται επίσης ανάλογα με το μέγεθός τους σε μικρά (διάμετρο μικρότερη από 11mm), μεγάλα (με διάμετρο περίπου 11-25mm), και πολύ μεγάλα (με διάμετρο μεγαλύτερη από 25mm)

Όταν ένα ανεύρυσμα ραγεί, προκαλείται αιμορραγία η οποία εντοπίζεται στον

• υπαραχνοειδή χώρο και αναφέρεται ως υπαραχνοειδής αιμορραγία
• μέσα στον εγκέφαλο και αναφέρεται ως εγκεφαλική αιμορραγία

Συμπτώματα

Αμέσως μετά από μια ρήξη ανευρύσματος μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα όπως

• μια ξαφνική και ιδιαίτερα έντονη κεφαλαλγία,
• ναυτία,
• μείωση της όρασης, διπλωπία,
• απώλεια συνείδησης,
• απώλεια αισθήσεων.

Ένα ανεύρυσμα που έχει ραγεί μπορεί να αποβεί μοιραίο αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα και με σωστό τρόπο ή μπορει να υπάρξουν επιπλοκές οι οποίες μπορεί να είναι ενδοκρανιακές

• Νέα αιμορραγία (το ανεύρυσμα "ξανασπάζει")
• Αγγειόσπασμος (Εγκεφαλική ισχαιμία)
• Υδροκέφαλο (παρεμποδίζεται η παροχέτευση του εγκεφαλονωτιαίου υγρού του εγκεφάλου εξαιτίας της αιμορραγίας)
• Αναπτυσσόμενο ενδοκρανιακό αιμάτωμα (αιμάτωμα που πιέζει τον εγκέφαλο)
• Επιληψία και συστηματικές επιπλοκέςή εξωκρανιακές

Έμφραγμα μυοκαρδίου

• Καρδιακή αρρυθμία
• Πνευμονικό οίδημα
• Γαστρορραγία

Αιτίες - Επιβαρυντικοί παράγοντες (παράγονες κινδύνου)

Το ανεύρυσμα μπορεί να παρουσιαστεί σε οποιονδήποτε σε οποιαδήποτε ηλικία από τη γέννηση (συγγενές) ή μπορεί να αναπτυχθεί μετέπειτα στη ζωή (επίκτητο) λόγω κάποιου τραυματισμού, υψηλής αρτηριακής πίεσης, λοίμωξης, αθηροσκλήρωσης και άλλες παθήσεις του αγγειακού συστήματος. Είναι πιο συχνή στους ενήλικες (σε ηλικίες 40-60χρ.) από ότι στα παιδιά και ελαφρώς πιο συχνή στις γυναίκες παρά στους άνδρες. Ο κίνδυνος αυξάνεται εάν συνυπάρχει οικογενειακό ιστορικό με εμφάνιση ανευρυσμάτων ή ύπαρξη κληρονομικών παθήσεων όπως διαταραχές του συνδετικού ιστού (π.χ. σύνδρομο Marfan, σύνδρομο Ehler΄s) και πολυκυστική νόσο των νεφρών καθώς και ορισμένες διαταραχές του κυκλοφοριακού συστήματος όπως αρτηριοφλεβώδεις δυσπλασίες.

Πιθανοί παράγοντες κινδύνου για ρήξη περιλαμβάνουν την υπέρταση, την κατάχρηση αλκοόλ, η χρήση ναρκωτικών και το κάπνισμα καθώς το μέγεθος και η κατάσταση του ανευρύσματος.

Θεραπεία - Πρόληψη - Αποκατάσταση

Η αντιμετώπιση του ανευρύσματος θα εξαρτηθεί από το εάν το ανεύρυσμα έχει υποστεί ρήξη ή όχι και έχει εντοπιστεί σε απεικονιστικό έλεγχο που συνήθως γίνεται για κάποιο άλλο σκοπό.

Εάν το ανεύρυσμα δεν έχει ραγεί τότε η αντιμετώπιση μπορεί να γίνει συντηρητικά με παρακολούθηση (συνήθως σε μεγέθη κάτω των 7mm) ή με εμβολισμό, ή με νευροχειρουργική επέμβαση (συνήθως σε μεγέθη μεγαλύτερα των 7mm. Εάν το ανεύρυσμα έχει υποστεί ρήξη τότε απαιτείται άμεση αντιμετώπιση είτε με εμβολισμό είτε με χειρουργική επέμβαση.

Αποκατάσταση

Μετά από ένα επεισόδιο ανευρύσματος του εγκεφάλου παραμένει στον ασθενή κάποιου βαθμού αναπηρία η οποία φέρει αλλαγές στη μετέπειτα ζωή του. Μεγάλη σημασία δίδεται στη σωστή τοποθέτηση του ενδιαφερομένου επί κλίνης για πρόληψη κατάκλισης, οιδημάτων ή συγκάμψεων των αρθρώσεων.

Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στην αποκατάσταση η οποία πρέπει να ξεκινάει άμεσα από την διεπιστημονική ομάδα υπό το συντονισμό του φυσιάτρου από το πρώτο κιόλας 24ωρο και εφόσον σταθεροποιηθεί η κατάστασή του) η οποία μπορεί να ξεκινάει με αναπνευστική φυσικοθεραπεία, ενεργοπαθητική κινητοποίηση από φυσικοθεραπευτές και εργοθεραπευτές, λογοθεραπεία όπου υπάρχει έλλειμμα στην επικοινωνία και τη σίτιση, νευροψυχολογική υποστήριξη καθώς και συνεχή νοσηλευτική φροντίδα

Με την πρόοδο της αποκατάστασης το θεραπευτικό πρόγραμμα προσαρμόζεται σε περισσότερο εξατομικευμένο ως προς στον ασθενή και περιλαμβάνει ασκήσεις διατήρησης του εύρους κίνησης των αρθρώσεων, ενεργητικές υποβοηθούμενες ασκήσεις, ασκήσεις ισορροπίας σε καθιστή και όρθια θέση και ενδυνάμωσης, τεχνικές μεταφοράς και από το κρεβάτι στο αμαξίδιο, λειτουργικές δραστηριότητες κινητοποίησης, επανεκπαίδευση βάδισης καθώς και επανεκπαίδευση σε Δραστηριότητες της Καθημερινής Ζωής (Δ.Κ.Ζ.) με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής στην καθημερινότητα. Οι Δ.Κ.Ζ. αφορούν τις συνήθεις καθημερινές δραστηριότητες αυτοφροντίδας ενός ατόμου μεταξύ των οποίων αναφέρεται η προσωπική υγιεινή και ο καλλωπισμός, η διαδικασία ένδυσης και απόδυσης, η σίτιση, η δραστηριότητα του μπάνιου και της τουαλέτας, οι λειτουργικές μεταφορές π.χ. το να σηκωθεί από το κρεβάτι και να μεταφερθεί από ένα μέρος σε ένα άλλο είτε με βάδιση είτε με κάποιο αμαξίδιο.

Το πρόγραμμα της αποκατάστασης δεν τελειώνει με το πέρας των θεραπευτικών συνεδριών αλλά είναι αναγκαίο να συνεχίζεται. Οι συνοδοί είναι αυτοί που εκπαιδεύονται από τους ειδικούς για συνέχιση του προγράμματος για παροχή συνεχών ερεθισμάτων στον ενδιαφερόμενο.