Ορισμός

Οστεοπόρωση είναι η πάθηση που χαρακτηρίζεται από αυξημένη σκελετική ευθραυστότητα εξαιτίας της μειωμένης μηχανικής αντοχής των οστών. Διαταραχές στην ποσότητα αλλά και στην ποιότητα του οστίτη ιστού συμβάλλουν στον παραπάνω αυξημένο καταγματικό κίνδυνο.

Τύποι

Η οστεοπόρωση, από πλευράς αιτιολογίας, μπορεί να διακριθεί σε δύο τύπους: Α) την πρωτοπαθή και Β) τη δευτεροπαθή.

Α) Η πρωτοπαθής οστεοπόρωση σχετίζεται με την ηλικία και μπορεί περαιτέρω να διαιρεθεί σε 2 τύπους:

1. Τον τύπο Ι, που συχνά καλείται και μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση

2. Τον τύπο ΙΙ ή γεροντική οστεοπόρωση, που παρουσιάζεται σε ηλικιωμένα άτομα μετά το 70ό έτος της ηλικίας.

Ακόμα, στην πρωτοπαθή οστεοπόρωση μπορεί να περιληφθούν και 2 σπάνιοι τύποι οστεοπόρωσης, η ιδιοπαθής και η νεανική

Β) Η δευτεροπαθής οστεοπόρωση προκαλείται όταν ένας παράγοντας κινδύνου για πρόκληση οστεοπόρωσης είναι κυρίαρχος.Στην δευτεροπαθή περιλαμβάνονται :

1. Η συγγενής οστεοπόρωση

2. Η οστεοπόρωση που σχετίζεται με ενδοκρινικές διαταραχές (π.χ. σύνδρομο Cushing, υπερπαραθυρεοειδισμός κ.α.)

3. Η οστεοπόρωση που σχετίζεται με ρευματολογικές παθήσεις

4. Η οστεοπόρωση η σχετιζόμενη με τη δίαιτα (νευρογενής ανορεξία, χρόνιος αλκοολισμός κ.α.)

5. Η οστεοπόρωση από φάρμακα

6. Η οστεοπόρωση από ακινητοποίηση

7. Η οστεοπόρωση η σχετιζόμενη με άλλα νοσήματα (πολλαπλούν μυέλωμα, λευχαιμία, λέμφωμα κ.α.)

Συμπτώματα

Η οστεοπόρωση είναι μια σιωπηρή νόσος, δεν παρουσιάζει δηλ. συμπτώματα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτό σημαίνει ότι περνάνε αρκετά χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων η οστεοπόρωση συνεχώς χειροτερεύει από πλευράς απώλειας οστικής μάζας και διαταραχής της μικροαρχιτεκτονικής δομής των οστών, μέχρι να εμφανιστεί το πρώτο της σύμπτωμα, που είναι το κάταγμα. Η οστεοπόρωση είναι νόσος όλων των οστών και γι’ αυτό κατάγματα μπορεί να συμβούν σε διάφορες θέσεις του σκελετού, αλλά συνήθως συμβαίνουν στους σπονδύλους, στον αυχένα του μηριαίου οστού και στο αντιβράχιο. Τα κατάγματα του αυχένα του μηριαίου οστού και του αντιβραχίου συμβαίνουν πάντοτε μετά από έναν ελαφρό τραυματισμό, όπως είναι π.χ. η πτώση από την όρθια θέση, ενώ συνοδεύονται πάντοτε από πόνο. Αντίθετα, τα σπονδυλικά κατάγματα συμβαίνουν συχνά χωρίς να προηγηθεί τραυματισμός και αρκετές φορές δεν συνοδεύονται από πόνο στη ράχη ή στη μέση. Απώλεια ύψους και κύφωση αποτελούν όψιμες εκδηλώσεις της οστεοπόρωσης και οφείλονται σε σπονδυλικά κατάγματα.

Αιτίες - επιβαρυντικοί παράγοντες (παράγοντες κινδύνου)

Αιτιολογία

• Αποτυχία δημιουργίας ενός σκελετού φυσιολογικής μάζας και αντοχής κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης
• Αυξημένη οστική απορρόφηση
• Ανεπαρκής οστικής παραγωγή κατά τη διάρκεια του κύκλου οστικής ανακατασκευής

Θεραπεία - πρόληψη - αποκατάσταση

Η θεραπεία εγκατεστημένης Οστεοπόρωσης (Τscore ❬-2,5) πρέπει να βασίζεται στα φάρμακα, στη μυϊκή άσκηση και στην τήρηση κανόνων ζωής. Ωστόσο, είναι μία πάθηση που απλώς αντιμετωπίζεται αλλά δεν θεραπεύεται 100%. Για το λόγο αυτό η πρόληψη για τηδιατήρηση της οστικής μάζας και την αποφυγή των οστεοπορωτικών καταγμάτων είναι υψίστης σημασίας και πρέπει να επιδιώκεται.Η αναγκαιότητα της πρόληψης γίνεται ακόμη πιο φανερή σήμερα που το προσδόκιμο της επιβίωσης έχει αυξηθεί.

Οι αρχές που διέπουν την πρόληψη της οστεοπόρωσης αφορούν την αριστοποίηση της κορυφαίας οστικής πυκνότητας, την καθυστέρηση και ελαχιστοποίηση της οστικής απώλειας και την αποφυγή οποιουδήποτε παράγοντα που προδιαθέτει σε κατάγματα στην τρίτη ηλικία (κυρίως των πτώσεων). Η άσκηση, η σωστή διατροφή και η ιατρική παρέμβαση (φάρμακα, συχνός έλεγχος οστικής πυκνότητας κ.α.) αποτελούν τα βασικά μέσα πρόληψης της οστεοπόρωσης.

Πολλαπλές μελέτες έχουν δείξει ότι η άσκηση μπορεί να αποτελέσει τρόπο πρόληψης απώλειας οστικής πυκνότητας αλλά και να παίξει καθοριστικό ρόλο στην θεραπευτική προσέγγιση των ασθενών με εγκατεστημένη οστεοπόρωση πριν από την πρόκληση κατάγματος ή και μετά την εκδήλωσή του.

Η αεροβική γυμναστική (ασκήσεις φόρτισης) και οι ασκήσεις αντίστασης θα πρέπει να είναι ασκήσεις επιλογής για το σχεδιασμό ενός θεραπευτικού προγράμματος που αφορά την πρόληψη ή και την θεραπευτική προσέγγιση ενός οστεοπορωτικού ασθενή. Ο συνδυασμός αυτών των ασκήσεων με ασκήσεις που αφορούν την διατήρηση της ελαστικότητας του μυών, τον έλεγχο της στάσης σώματος, την βελτίωση της ισορροπίας, του συντονισμού καθώς και της λειτουργικής ικανότητας έχει πολλαπλά οφέλη στη ζωή ενός οστεοπορωτικού ασθενή (μείωση κινδύνου πτώσεων, αναλγησία, βελτίωση ποιότητας ζωής κ.α.). Η ένταση και η διάρκεια του θεραπευτικού προγράμματος θα πρέπει να εξατομικεύεται στον εκάστοτε ασθενή ανάλογα με το ιατρικό του ιστορικό.