Ορισμός

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μια χρόνια αυτοάνοση πάθηση η οποία έχει σαν κύριο χαρακτηριστικό την προσβολή των περιφερικών αρθρώσεων. Προσβάλλονται συνήθως οι αρθρώσεις των άνω και κάτω άκρων με συμμετρικό τρόπο.

Προκαλείται πόνος και πρήξιμο που είναι τα χαρακτηριστικά μιας φλεγμονής, η οποία σταδιακά πιθανόν να οδηγήσει στην καταστροφή της άρθρωσης, προκαλώντας λειτουργικά και αισθητικά προβλήματα. Σταδιακά ο αρθρικός υμένας, ο χόνδρος, τα οστά και οι σύνδεσμοι που αποτελούν την άρθρωση φθείρονται προκαλόντας παραμόρφωση της άρθρωσης, με κίνδυνο την μόνιμη αναπηρία.

Η ασθένεια πλήττει περίπου το 1% του πληθυσμού. Οι γυναίκες προσβάλλονται 2 με 3 φορές συχνότερα από τους άνδρες. Μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία αλλά συνήθως εκδηλώνεται μεταξύ 25 και 50 ετών.

Συμπτώματα

Η κλινική εικόνα του ασθενούς έχει συνήθως τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

• Στις περισσότερες περιπτώσεις αρχίζει προοδευτικά επηρεάζοντας διάφορες αρθρώσεις. Σπανιότερα, αρχίζει απότομα με οξύ τρόπο επηρεάζοντας ταυτόχρονα πολλές αρθρώσεις.
• Οι αρθρώσεις επηρεάζονται με συμμετρικό τρόπο. Όταν επηρεαστεί μια άρθρωση στη μια μεριά του σώματος, επηρεάζεται και η αντίστοιχη άρθρωση στην άλλη μεριά του σώματος.
• Αρχικά, επηρεάζονται κυρίως οι μικρές αρθρώσεις: Στα χέρια και στα πόδια, στα δάκτυλα των χεριών και των ποδιών, στους καρπούς, στους αγκώνες και στους αστράγαλους.
• Οι αρθρώσεις που προσβάλλονται παρουσιάζουν πόνο και δυσκαμψία (ιδιαίτερα το πρωί μετά από το ξύπνημα). Χαρακτηρίζονται από μια έντονη φλεγμονή με πρήξιμο, μείωση της λειτουργικότητας και της κινητικότητας της άρθρωσης.
• Οζίδια κάτω από το δέρμα:Σε 30% με 40% των ασθενών με ρευματοειδή αρθρίτιδα, δημιουργούνται σκληρά οζίδια κοντά στις αρθρώσεις που πάσχουν.
• Δημιουργία κυστών πίσω από τα γόνατα: Στις περιπτώσεις που έχουν προσβληθεί τα γόνατα είναι δυνατόν να δημιουργηθούν κύστες. Εάν αυτές πάθουν ρήξη προκαλούν πόνο και πρήξιμο των ποδιών.

Ένα άτομο το οποίο έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά είναι πολύ πιθανόν να πάσχει από ρευματοειδή αρθρίτιδα:

• Πρωινή δυσκαμψία αρθρώσεων η οποία διαρκεί για περισσότερο από 1 ώρα, για μια χρονική περίοδο μεγαλύτερη από 6 εβδομάδες.
• Αρθρίτιδα με φλεγμονή σε 3 ή περισσότερες αρθρώσεις για τουλάχιστον 6 εβδομάδες.
• Αρθρίτιδα στο χέρι, στον καρπό ή στις αρθρώσεις των δακτύλων για τουλάχιστο 6 εβδομάδες.
• Παρουσία μέσα στο αίμα του ρευματοειδούς παράγοντα.
• Χαρακτηριστικές αλλοιώσεις των αρθρώσεων στις ακτινογραφίες.

Αιτίες - επιβαρυντικοί παράγοντες (παράγοντες κινδύνου)

Θεωρείται πιθανόν η αιτία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας να είναι κληρονομική, επειδή έχει διαπιστωθεί ότι ανάμεσα στους πάσχοντες υπάρχουν ομάδες ατόμων που ανήκουν στις ίδιες οικογένειες. Οι ειδικοί κατατάσσουν την ρευματοειδή αρθρίτιδα στην κατηγορία των αυτοάνοσων νοσημάτων. Στα αυτοάνοσα νοσήματα το ανοσοποιητικό σύστημα, που έχει ζωτική σημασία για την άμυνα του οργανισμού έναντι των νοσογόνων παραγόντων δεν μπορεί να διακρίνει ανάμεσα στις ουσίες του ίδιου του σώματος και στις εξωγενείς ουσίες, με αποτέλεσμα να στρέφεται εναντίον των ιστών του σώματος. Δεν είναι γνωστό ακόμη ποίες ουσίες αποτελούν έναυσμα για την ενεργοποίηση αυτών των αντιδράσεων.

Θεραπεία - πρόληψη - αποκατάσταση

Η θεραπεία έχει σαν στόχο την καταπολέμηση της φλεγμονής, την ανακούφιση του ασθενούς από τον πόνο, τη διατήρηση της κινητικότητας και της λειτουργικότητας των αρθρώσεων καθώς και την αποφυγή των παραμορφώσεων τους. Η πρώτη και βασική προσέγγιση είναι η ξεκούραση των αρθρώσεων διότι η χρήση των προσβεβλημένων αρθρώσεων επιδεινώνει τη φλεγμονή. Οι περίοδοι ξεκούρασης βελτιώνουν την κατάσταση. Χρειάζεται όμως μια κινητοποίηση με ήπιες ασκήσεις με τη βοήθεια φυσικοθεραπευτή, για να αποφευχθούν οι ακαμψίες των μυών και να διατηρηθεί η κινητικότητα και η μυϊκή ισχύς. Το κολύμπι και τα ζεστά λουτρά μπορούν να βοηθήσουν. Επίσης, η εκτέλεση ασκήσεων μέσα στο νερό βελτιώνει την κατάσταση. Είναι σημαντικό ο ασθενής και η οικογένειά του να τύχουν μιας καλής επεξήγησης και εκπαίδευσης από την ομάδα των ειδικών που θα αναλάβουν τη φροντίδα του. Η φροντίδα περιλαμβάνει πολλά στοιχεία, είναι μακροχρόνια, πρέπει να είναι συστηματική και γι' αυτό η συνεργασία και ενημέρωση του ασθενούς και της οικογένειας του είναι πρωταρχικής σημασίας για την επιτυχία της θεραπευτικής προσέγγισης.